RADNA GRUPA SC: Metodologije obilježavanja mjesta stradanja

 

[BLOK] u suradnji s Radnom grupom Četiri lica Omarske

Čitalačka grupa, javni natječaj, radionica; SC – Savska 25; 13.,14.,15.10.2012., 14–19h
okrugli stol, SC – Savska 25, 15.10., 19h

Iz potrebe da se izravno referiramo na namjenu prostora SC-a kao sabirnog logora za vrijeme Drugog svjetskog rata i na činjenicu da se ona često prešućuje i ispada iz službenih povijesti lokacije, pokrenuli smo suradnju s RGČLO te pozvali niz pojedinaca koji se samostalno ili kroz institucije bave komemorativnim praksama. Na pitanje koje nam se na početku nametnulo “Kako obilježiti stradanja u SC-u za vrijeme Drugog svjetskog rata?” ne želimo dati odgovor, već niz novih pitanja i smjerova promišljanja, u kojima bismo stvorili odmak od tradicionalnog pristupa komemoraciji kroz skulpturalne forme i spomen ploče, pokušali misliti komemoraciju kao trajan proces, kao javni prostor za rezoniranje glasova i znanja potisnutih u dominantim narativima i reprezentacijama povijesti. Upravo to “potisnuto znanje” jedno je od polazišta RGČLO, otvorene platforma koja konstrukciju memorijala misli kroz medij Socijalne skulpture. Kroz suradnju s RGČLO, primijenjujemo metodologiju grupnog rada, koji ne podrazumijeva fiksni kolektiv već otvorenu platformu za “singularnu pluralnost”. Kroz čitalačke grupe, javni natječaj i trodevnu radionicu na temu metodologija obilježavanja mjesta stradanja, te okrugli stol na kojem se sa širom publikom dijele ključna pitanja, želimo problem suočavanja s fašizmom (historijskim ali i onim suvremenim) postaviti u javni diskurs i ispitati metode kojima će se u njemu zaista i trajno zadržati.

Četiri lica Omarske je umetnički projekat u nastajanju koji ispituje strategije produkcije memorijala iz pozicije onih čije je iskustvo i znanje podređeno, odbačeno i isključeno iz javnog sećanja i javne istorije; promišlja memorijal iz perspektive sadašnjice, i čini vidljivim kontinuitete i diskontinuitete sve tri epohe i četiri lica Rudnika Omarska: Rudnički kompleks Omarska, površinski kop i nalazište metala u Bosni i Hercegovini iz vremena socijalizma; Logor Omarska, mesto masovnog ubijanja i torture devedesetih u vreme ratova na tlu bivše Jugoslavije; Rudnički kompleks Omarska u većinskom vlasništvu multinacionalne kompanije Arcelor Mittal; Omarska kao lokacija za snimanje istorijskog etno blokbastera aktuelne filmske produkcije u Srbiji, Sveti Georgije ubiva aždahu.

Tri epohe i četiri lica Omarske duboko su povezani. Oni govore o urušavanju jugoslovenske zajednice, slomu samoupravnog socijalizma, brutalnoj pljački društvenog vlasništva i sudbini njenih građanki i građana u postratnom, kapitalističkom društvu.

Polazni motiv i okvir rada umetničko-teorijske Radne grupe Četiri lica Omarske jeste kritika recentne kulturne produkcije u Srbiji i odnosi se na pitanje: Koje politike stoje iza kulturnih i umetničkih praksi, i koja je uloga kulturne i umetničke produkcije koja učestvuje u reviziji socijalističke prošlosti, kao i negiranje i brisanje istorijskih događaja iz devedesetih koji se odnose na ratne zločine, kroz primer filma Sveti Georgije ubiva aždahu, kao i aktivno učešće kulturnih politika u konstrukciji novog srpskog nacionalnog identiteta i srpske nacionalne istorije. Radna Grupa Četiri Lica Omarske polazi od stava Grupe Spomenik prema kojem je sistem reprezentacije umetnosti uvučen u mehanizme produkcije rata, nasilja i terora, tako da umetnosti njena aparatura učestvuju u nastavku rata drugim sredstvima.